تحلیل صنعت پوشاک

رونق نسبی صنعت پوشاک در چند سال اخیر به موجب جهش نرخ ارز و تحدید واردات نشانه دیگری از حساسیت این صنعت به بیماری هلندی است از این رو مدیریت بیماری هلندی همان‌طور که در ادبیات توسعه صنعتی آمده برای تمام صنایع کارخانه‌‌ای به‌طور عام و برای صنایع کاربر مانند پوشاک به‌طور خاص اهمیت دارد موضوعی که به نظر نمی‌‌رسد از آن درس گرفته باشیم و به‌رغم تورم‌‌های بالای چند سال اخیر، دولت همچنان سعی در تثبیت نرخ ارز دارد. هرچند رقابت‌‌پذیری تولید داخل صرفا با تعدیل ارزش پول محقق نمی‌‌شود و در اینجا نقش توسعه‌‌ای دولت برای افزایش بهره‌‌وری بنگاه‌های تولیدی اهمیت پیدا می‌‌کند. به عبارت دیگر همیشه نمی‌‌توان شکاف بهره‌‌وری صنعت پوشاک داخل با صنعت پوشاک ترکیه را با کاهش ارز پول پر کرد و باید از فرصت‌‌های به‌وجودآمده مانند چند سال اخیر با سرمایه‌‌گذاری در فناوری‌‌های سخت و نرم صنعت پوشاک، این شکاف بهره‌‌وری را پر کرد

صنعت پوشاک در سطح ملی

سهم ایران از صنعت پوشاک حدود ۰.۰۱۵ درصد در سال ۲۰۱۳ بوده است گرچه آمار رسمی در ایران وجود ندارد، اما برآوردها نشان می‌ دهد که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از پوشاک مورد نیاز کشور از طریق تولید داخلی تامین می ‌شود و دو شهر تهران و مشهد دارای رتبه اول و دوم در این صنعت هستند از طرفی، مقایسه میزان صادرات پوشاک طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲ بیانگر کاهش ۴۰ درصدی میزان صادرات پوشاک ایران است در سال ۱۳۹۲ بیش از ۵۱ درصد از صادرات پوشاک ایران به ۵ کشور عراق افغانستان آذربایجان امارات و قرقیزستان صورت گرفته است این در حالی است که صادرات پوشاک تنها ۹% از صادرات نساجی را شامل می‌شود و بیانگر این واقعیت است که مواد اولیه نساجی به خارج از کشور صادر می‌ گرددبا این حال یکی از مشکلات اصلی صنعت پوشاک، فقدان سیاست‌‌های حمایتی مشخص از این صنعت است در تامین مالی برای سرمایه‌‌گذاری  خرید تجهیزات، تامین موارد اولیه و سرمایه در گردش آموزش نیروی انسانی، تامین زیرساخت شرکت در نمایشگاه، استخدام کارشناس خارجی و تقریبا هیچ‌گونه حمایت مشخصی از این صنعت نمی‌‌شود درحالی‌که این صنعت به‌شدت نیازمند حمایت برای یادگیری است بی‌‌ثباتی سیاست‌‌های تجاری و تحریم‌‌ها هم تا حد زیادی تامین نهاده‌های این صنعت را با مشکل مواجه کرده است. از طرف دیگر به موجب تحریم‌‌ها امکان همکاری با برندهای بین‌‌المللی و دسترسی به بازارهای جهانی هم تا حد زیادی از بنگاه‌های تولیدی داخلی سلب شده است. نکته مهم و قابل توجه این است که فناوری به‌کاررفته در صنعت پوشاک نسبتا ساده بوده و از این رو پر کردن شکاف فناوری بین تولیدکننده ایرانی و ترکیه ای در عین حال که نیازمند سرمایه‌‌گذاری کمتری است، احتمال موفقیت بیشتری در پی دارد

فرصت‌ های موجود برای توسعه صنعت پوشاک ملی

صنعت پوشاک در کشور دارای ویژگی‌ هایی است که می ‌توان از آن ‌ها به عنوان فرصتی برای توسعه این صنعت استفاده نمود. این ویژگی‌ ها عبارتند از

• ظرفیت بالای اشتغال ‌زایی

• سرمایه کم برای ایجاد شغل برای یک شغل در این صنعت تنها به یک‌ چهارم سرمایه‌ گذاری به نسبت متوسط سایر صنایع در کشور نیاز است

• آثار فرهنگی پوشاک و مد

• زنان و دستمزد پایین حضور زنان در این صنعت پررنگ بوده و دستمزدها پایین است

• عدم نیاز به سرمایه ‌گذاری جدید ظرفیت خالی قابل توجهی در بنگاه ‌های تولیدی وجود دارد که نیاز به سرمایه‌ گذاری جدید را کاهش می ‌دهد

• سهم بالای پوشاک در سوغات زائر حدود ۴۶ درصد سبد سوغات زائر را پوشاک تشکیل می ‌دهد

تکنولوژی در صنعت جهانی پوشاک

فناوری‌های جدید در تولید تکنولوژی‌هایی مانند چاپ سه‌بعدی و بافت‌های هوشمند تولید پوشاک را بهبود بخشیده و امکان ایجاد محصولات با ویژگی‌های خاص و سفارشی را فراهم کرده استفناوری‌های دیجیتال و فروش آنلاینافزایش فروش آنلاین و تجارت الکترونیک باعث تغییر در نحوه خرید مشتریان و بازاریابی برندها شده است استفاده از داده‌ها برای تحلیل رفتار مشتریان و ارائه تجربه خرید شخصی‌سازی شده به یکی از عوامل کلیدی موفقیت تبدیل شده استتحلیل داده و هوش مصنوعی برندها از تحلیل داده‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای پیش‌بینی روندهای بازار مدیریت موجودی و بهبود طراحی استفاده می‌کنند

تغییرات در رفتار مصرف‌کنندگان

مد شخصی‌سازی شده مصرف‌کنندگان به دنبال پوشاکی هستند که نیازها و سلیقه‌های فردی آن‌ها را برآورده کند. این روند باعث افزایش تقاضا برای محصولات سفارشی و طراحی‌های منحصر به فرد شده استتوجه به تجربه خرید مشتریان امروز به تجربه خرید خود اهمیت بیشتری می‌دهند برندها برای جذب و حفظ مشتریان باید تجربه خریدی جذاب و بی‌دردسر را ارائه دهند

موانع و چالش ‌های موجود در مسیر صنعت پوشاک

علاوه بر مسائل کلان نظیر مسائل بیمه ‌ای، بانکی، قوانین و  مسائل تخصصی صنعت پوشاک نیز باید مورد بررسی قرار گیرد به ویژه که این دست مسائل قابلیت تعریف فعالیت رسانه ‌ای قابل توجهی دارند. بر اساس مطالعات این پژوهش، مهم ترین این مسائل به شرح زیر است

• فقدان نظام آماری مشخص فقدان آمار در خصوص تعداد بنگاه ‌های فعال، میزان قاچاق کالا، سهم تسهیلات در صنعت  تعداد بنگاه ‌های غیررسمی و مانع برنامه‌ ریزی درست است

• عدم وجود تنوع در رشته پوشاک از ۲۷ رشته موجود در دنیا در حوزه پوشاک، تنها دو رشته در نظام آموزشی کشور فعالیت می ‌کند

• عدم توجه به زنجیره ‌ارزش صنعت پوشاک

• سهم بالای زیرپله ‌ای ‌ها در صنعت پوشاک به دلیل وجود مسائل بیمه ‌ای و مالیاتی، حتی برندهای موجود نیز به سمت تولید غیررسمی منحرف شده‌ اند و رقابت، کیفیت و شفافیت در بازار را مخدوش نموده است

• عدم استمرار معافیت بیمه ‌ای برنامه پنجم توسعه در برنامه پنجم توسعه، برای استخدام ۵ نفر تخفیف مالیاتی در نظر گرفته شده بود، اما این طرح در برنامه ششم ادامه نیافته است

• عدم دسترسی به منابع مالی مناسب بنگاه ‌های موجود در صنعت پوشاک اغلب از نوع بنگاه‌ های صنفی و کوچک هستند لذا این بنگاه‌ ها با مشکل دسترسی به منابع مناسب مواجه ‌اند

• فروشگاه‌ های برند تقلبی تعداد زیادی فروشگاه‌ عرضه پوشاک برند، بدون ارتباط با بنگاه ‌های تولیدکننده اصلی در سطح کشور وجود دارند

• عدم توجه کافی به طراحی و مد در صنعت پوشاک

• ضرورت ارتباط با برندهای معتبر جهانی

 نتیجه‌گیری

بازار پوشاک جهانی تحت تأثیر تغییرات متعددی قرار دارد که شامل تحول در نیازهای مصرف‌کنندگان پیشرفت‌های تکنولوژیک تغییرات در زنجیره تأمین و فشارهای زیست‌محیطی و اخلاقی می‌شود. برندها و تولیدکنندگان برای موفقیت در این بازار باید به این روندها توجه کرده و استراتژی‌های خود را به‌طور مداوم به‌روزرسانی کنندبر اساس مطالعات انجام‌ شده، صنعت پوشاک کشور نه در سطح جهانی عملکرد مناسبی دارد و نه در سطح ملی با این وجود فرصت ‌های بسیاری برای توسعه این صنعت در کشور وجود دارد.